Κλικ στην εικόνα
Δευτέρα, 07 Ιούνιος 2004
Βασίλης Γολεμάτης
Βρισκόμαστε πολύ κοντά στην Τεγέα, μια από τις
αρχαιότερες πόλεις της Πελοποννήσου , η οποία
μνημονεύεται από αρχαίους συγγραφείς ότι έστειλε 500
οπλίτες στις Θερμοπύλες και 1500 στις Πλαταιές. Ακόμη,
ότι έχει το ναό της Αλέας Αθηνάς όπου βρέθηκε το
ωραιότερο κεφάλι της Θεάς Υγείας – έργο του μεγάλου
γλύπτη του Σκόπα.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Αρκαδία είναι η πατρίδα του
Πάνα, του προστάτη των βοσκών, γιο του Ερμή και φίλο του
Διόνυσου. Από τον Πάνα προέρχεται και η λέξη πανικός,
επειδή τρόμαζε τα πρόβατα. Έπαιζε την καλύτερη φλογέρα
και συναγωνίστηκε με τον Απόλλωνα, ο οποίος έπαιζε λύρα
– και νίκησε βέβαια ο Απόλλωνας. αλλωστε και η παράδοση
λέει ότι ήσαν και γενναίοι κατά το Μέγα Αλέξανδρο.
Η περιοχή σας με κέντρο την πόλη σας έπαιξε πρωταρχικό
ρόλο στην ελληνική επανάσταση γιατί ήσασταν οι πρώτοι
που μεθύσατε με το αθάνατο κρασί του ’21, για να
θυμηθούμε τους στίχους του Κωστή Παλαμά. Η πολιτιστική
μας κληρονομιά είναι δεμένη με το αμπέλι και το κρασί.
Η αξία του κρασιού παραμένει χιλιάδες χρόνια από τότε
που ο Διόνυσος έφτιαξε στην ΄Υδη, τις κατοπινές Σάρδεις
της Μ. Aσίας τον πρώτον οίνον (λεγόταν και ευάμπελος).
Εκεί ανετράφη ο Διόνυσος. Τμώλος ήταν το βουνό που
πήγαζε το ποτάμι με το χρυσάφι Ο Όμηρος λέει για τους
ζευγάδες που οργώνουν τα χωράφια, ότι όποτε φτάναν
στρίβοντας στου χωραφιού την άκρη, μια κούπα με γλυκό
κρασί, στα χέρια τους, σα μέλι ερχόταν άνδρας κι’ έδινε.
Τι ήτανε αυτό κόκκινο ή άσπρο δεν γράφει Θα
προσπαθήσουμε να ενώσουμε το χθες με το σήμερα. Έχουμε
συνηθίσει να λέμε ότι πατρίδα της Αμπέλου είναι η
Ανατολή και η Φοινίκη. Η αλήθεια είναι ότι δεν ανήκει
αποκλειστικά στις δύο και ακόμη περισσότερο στη Φοινίκη.
Και ο λόγος είναι ότι το φυτό της Αμπέλου ήταν αύτοχθον
σε όλη την περιοχή της Μεσογείου λεκάνης, η οποία και
μας αφορά, αλλά και όχι μόνον εδώ.
Μελέτες με γεωλογικές ανασκαφές σε διάφορα μέρη της γης
δείχνουν ότι άγρια άμπελος ήταν σε πολύ μεγάλη έκταση,
ακόμη και σε μέρη που δεν τη συναντάμε σήμερα. Δηλαδή
πριν 30000 χρόνια. Τότε η άμπελος δεν ήταν για τον
άνθρωπο παρά ένας ακόμη θάμνος με χορταστικούς καρπούς.
Εμείς μπορούμε να μιλάμε για γεωργική εκμετάλλευση της
Αμπέλου από την ύστερη Νεολιθική εποχή
(4.000-2.800/2.700 π.Χ). Η τέχνη της καλλιέργειας της
Αμπέλου και παρασκευής του οίνου ανήκει στους
πολιτισμούς της Ανατολής Πιθανότατα ο οίνος πρέπει
τυχαία να ανακαλύφθηκε ως αποθήκευση βρώσιμων σταφυλιών
το χειμώνα.
Η ανακάλυψη αυτή ταξίδεψε γρήγορα στον Καύκασο, τη Μ.
Ασία, το Δέλτα του Νείλου. Στην Ελλάδα ήλθε είτε από την
Κρήτη και τα Αιγαιοπελαγίτικα νησιά ή από μετανάστες από
την Ανατολία (2.200-1.900 π.Χ) βρήκαν πρόσφορο έδαφος
τον ακμάζοντα μινωικό πολιτισμό. Μερικοί πιστεύουν η
εξάπλωση στα Βαλκάνια έγινε από λαούς του Βοσπόρου και
της Θράκης. Βέβαια, δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε και την
επίδραση της Αιγύπτου, η οποία εκτός των άλλων επεδόθη
και στην Αμπελοκαλλιέργεια και οινοπαραγωγή.
Ο Μυκηναϊκός πολιτισμός γεννήθηκε το 1600 π.Χ στις
Μυκήνες, την Τίρυνθα, την Πύλο, τον Ορχομενό, τη Θήβα,
την Ιωλκό, καθώς και η αμπελοκαλλιέργεια. Οι έμποροι της
Κρήτης είχαν προετοιμάσει τις αγορές κρασιού και τα
Μυκηναϊκά προϊόντα φθάνουν τώρα στα νησιά του Αιγαίου,
την Τροία, τη Συρία, την Παλαιστίνη, την Ιορδανία, την
Αίγυπτο. Οι Μυκηναίοι σπουδαίοι έμποροι ανοίγουν το
δρόμο για το κρασί τους και στη Δύση, κυρίως στη
Σικελία. Αργότερα οι Ρωμαίοι θα το διαδώσουν στις χώρες
που κατέκτησαν που δεν το γνωρίζουν: Γαλλία, Γερμανία,
Ουγγαρία κλπ. Η διάδοση του οίνου έκτοτε γίνεται με
τρελούς ρυθμούς, γιατί μαγεύει τους ανθρώπους κάνει τον
σιωπηλό φλύαρο, τον δειλό τολμηρό, τον συγκρατημένο
διαχυτικό. Είναι ένα φαινόμενο που παίρνει μυθικές
διαστάσεις. Γίνεται ένας μικρός περιπλανώμενος Θεός,
γιατί η μέθη, αυτή η έκσταση που προκαλεί το κρασί
δημιουργεί στον κόσμο αμηχανία. Το θεωρούν φάρμακο για
το κρύο, για την πλήξη. Μία ιαπωνική παροιμία λέει: Το
κρασί είναι φίλος της ευχαρίστησης και φάρμακο για τη
στεναχώρια (friend of delight and medicine for sorrow).
Έτσι, λοιπόν ο Διόνυσος έγινε ο Θεός του κρασιού και
γίνεται περιζήτητος και περιπλανάται, καταλήγει και στην
Ελλάδα και η διαδρομή του είναι ανάλογη της καλλιέργειας
της Αμπέλου και της οινοπαραγωγής. Υπάρχουν πολλά μυθικά
ευτράπελα και έκτροπα και έχει κατ’ αρχήν πολλές
εκδοχές. Στην Αττική ο Βάκχος φθάνει από τη Βοιωτία και
η διάδοση της λατρείας του Διονύσου, της Αμπελουργίας
και της παρασκευής κρασιού στην Αττική μας τη δίνει ο
μύθος του Ικαρίου.
Ο Ικάριος βασίλευε εκείνη την εποχή στο Δήμο Ικαρίας
Αττικής (Σταμάτα). Φιλοξένησε στο παλάτι του το
νεοφερμένο Διόνυσο, ο οποίος σε αντάλλαγμα της θερμής
φιλοξενίας που του επεφύλαξε ο Βασιλιάς του εμπιστεύτηκε
την τέχνη παρασκευής του οίνου. Ο Ικάριος με πολύ ζήλο
παρασκεύασε το πρώτο του κρασί και με χαρά το πρόσφερε
στους συνανθρώπους του. Μερικοί όμως από αυτούς μέθυσαν
άσχημα. Μη μπορώντας να δώσουν πολλή εξήγηση στη μέθη
τους πίστεψαν ότι ο Βασιλιάς ήθελε να τους δηλητηριάσει
και γι’ αυτό τον σκότωσαν.
Ο σπόρος του Διονύσου στην Αττική διέγειρε (στις αύλακες
του εγκεφάλου) τη φαντασία των κατοίκων της. Το κρασί
έδωσε έμπνευση για μια πλούσια καλλιτεχνική παραγωγή-
δηλαδή τις τέσσερις Διονυσιακές γιορτές των Αθηνών:
1. Μικρά Διονύσια
2. Λήναια
3. Ανθεστήρια
4. Μεγάλα Διονύσια ή τα εν άστει
Χαρακτηριστικά όλων των γιορτών αυτών ήταν μια χαλάρωση
των ηθών που έδινε τη δυνατότητα συμμετοχής των γυναικών
ακόμη και των δούλων. Παραζάλη ισότητας, παροδική
αποχαλίνωση, απαλλαγή από τις καθημερινές ευθύνες και τα
δεσμά. Από τους Αθλοθετημένους αγώνες ταχυποσίας,
μεταμφιέσεις και τα εξ αμάξης πειράγματα γεννήθηκε η όλη
Ιδέα του Θεάτρου βρίσκεται στη λαϊκή λατρεία του
Διονύσου, αναφέρεται από τις Μυκηναϊκές πινακίδες το 130
αιώνα π.χ. Οι αρχαίοι Αθηναίοι, άνθρωποι της σχόλης και
της αγοράς, χαροκόποι και συζητητές θεωρούσαν το κρασί
επικίνδυνη ηδονή.
Στους Δειπνοσοφιστές του Αθήναιου επιβεβαιώνεται ότι το
κρασί σε κάνει φλύαρο, αλλά ότι κάθε πότης κατά βάθος
είναι καλός (καλός για γαμπρός) το κρασί μιλάει τη
γλώσσα της αλήθειας. Στην Αναγέννηση κυριαρχεί η αίσθηση
ότι μόνο με το κρασί ο άνθρωπος ανακαλύπτει τον εαυτό
του. Ενώ ο Φαλστάφ του Σαίξπηρ το μόνο καλό του έλεγαν
οι εχθροί του είναι να δοκιμάζει κρασιά και να τα πίνει
Και είναι αυτό λίγο;
Όλες οι σχετικές γνώσεις μας για το αμπέλι και το κρασί
μέχρι τα μέσα του 3ου π.Χ αιώνα από μεγάλο αριθμό
ιστορικών, φιλολογικών, ποιητικών, γεωγραφικών,
λεξικογραφικών κλπ. έργων των προγόνων μας και κατά την
ελληνιστική εποχή η αμπελουργία και οινοποιία είχε
φτάσει στο αποκορύφωμα.
«Οίνος ευφραίνει καρδίαν ανθρώπου» έλεγαν οι αρχαίοι μας
πρόγονοι και σε όλα τους τα συμπόσια έπιναν οίνον. Όχι
όμως άκρατον, γιατί είχαν παρατηρήσει ότι ήταν πολύ
δυνατός, αλλά κεκραμένον δηλαδή κρασί. Έτσι μπορούσαν να
διατηρούν τη διαύγεια του μυαλού τους και να συζητούν
πίνοντας μισο-ξαπλωμένοι στα ανάκλιντρα, να φιλοσοφούν
και να λύνουν προβλήματα κοινωνικά, πολιτικά και άλλα.
Αυτά ήταν τα περίφημα συμπόσια.
Κρατούσαν το ποτήρι με τα δυο τους χέρια σα να το
χαϊδεύουν; Πλησιάζovτάς το στο στόμα απολάμβαναν πρώτα
τη μυρωδιά του και στη συνέχεια τη γεύση του. Αλλά
συμμετείχε και η όραση γιατί το ποτήρι μέσα ήταν
διακοσμημένο, συνήθως με το θεό του κρασιού, το Διόνυσο,
εάν δεν ήθελαν να μην αφήσουν και την ακοή
διαμαρτυρόμενη το ρουφούσαν αργά και με λίγο θόρυβο,
κάτι που σήμερα γίνεται με το τσούγκρισμα των
κρυστάλλινων ποτηριών. αρα βλέπουμε ότι όταν πίνει
κανείς κρασί ικανοποιεί όλες τις αισθήσεις του και αυτό
συμβάλλει στην ψυχική ισορροπία του ανθρώπου. Ο Πλάτωνας
εισήγαγε στην Ακαδημία τα συμπόσια γιατί όπως έλεγε όταν
γίνονται ορθά διδάσκουν τον άνθρωπο το μέγα καθήκον του
αρίστου πολίτη. Έπιναν συζητώντας αλλά απεφάσιζαν
νήφοντες.
Βέβαια ο οίνος δεν ήταν γνωστός μόνο στους Έλληνες. Ο
απλός λαός με την παρατήρηση και τη διαίσθηση που τον
διακρίνει, είχε βγάλει το συμπέρασμα του πολύ πριν από
τους επιστήμονες «δυο ποτήρια την ημέρα, το γιατρό τον
κάνουν πέρα». Και πράγματι αυτό είναι και το συμπέρασμα
της επιστήμης σήμερα που στηρίζεται σε ιατρικές μελέτες
που αποδεικνύουν ότι το κρασί με τις αντιοξειδωτικές
πολυφαινόλες, τις βιταμίνες C και Ε και τις
αγγειοδιασταλτικές ικανότητές του μειώνει τον κίνδυνο
για καρδιοπάθειες και αποτρέπει τη δημιουργία λιπαρών
στρωμάτων στα τοιχώματα των αγγείων εμποδίζοντας την
ανάπτυξη αθηρωματικής πλάκας.
Πολλοί λένε ότι τις πιο πολλές ιδιότητες τις έχει το
κόκκινο κρασί, ίσως οι τανίνες, όμως και το ροζέ και το
λευκό αν μη τι άλλο χαρίζουν ευεξία και αισιοδοξία έστω
και προσωρινή. Η ιατρική άποψη: 1 με 2 ποτήρια την ημέρα
η γυναίκα και άντε τρία ο άνδρας.
Συνεπώς το κρασί με μέτρο επιδρά και στη σωματική και
την ψυχική υγεία. Ένα, 2, 3, ποτήρια φεύγει η ένταση και
το άγχος, πέφτουν οι κατεχολαμίνες, παύει η ταχυπαλμία
και το άγχος. Αυξάνεται λένε το προσδόκιμο επιβίωσης.
Η αλήθεια είναι ότι στον Έλληνα το κρασί είναι και ποτό
και τροφή και εμπόρευμα και μέθη, είναι πίστη-αίμα
Χριστού. Λευκός και ερυθρός υπηρετούν ισοδυνάμως.
Πρόσφατα δημοσιεύθηκε μια μεγάλη μελέτη που έγινε σε 38
χιλιάδες άνδρες, 38.077 για την ακρίβεια, οι οποίοι ήταν
όλοι τους γιατροί και κάθε δυο χρόνια συμπλήρωναν
ερωτηματολόγιο επί της καταστάσεως της υγείας τους και
της χρήσης οινοπνευματωδών. Τα ποτά ήταν μπύρα, άσπρο
κρασί, κόκκινο κρασί και τα δυνατά λικέρ, κονιάκ,
ουίσκι, βότκα και τα όμοιο. Στην έναρξη της μελέτης ήταν
όλοι υγιείς και η παρακολούθησή τους έγινε επί 12 έτη
μεταξύ 1986 και 1998. Στο διάστημα αυτό 1.418 γιατροί
έπαθαν έμφραγμα μυοκαρδίου. Διαπιστώθηκε λοιπόν ότι δεν
υπάρχει διαφορά μεταξύ λευκού και ερυθρού οίνου,
αδιακρίτως χρώματος κρασιού ή άλλου ποτού, εσύ πήγαινες
καλύτερα από εκείνον που δεν έπινε καθόλου ή δοκίμαζε
πολύ λίγο μέχρι 5 γραμμάρια οινοπνεύματος ημερησίως.
Εκείνο που μετράει για να μειώσεις την πιθανότητα
εμφράγματος είναι η λήψη με το ποτό, τουλάχιστον 10 γρ.
ή και 30 γρ. ημερησίως. Ο πότος που μπορεί να συνοδεύσει
το γεύμα ή το δείπνο, μπορεί να είναι μόνος άνευ φαγητού
ή ξηρών καρπών, ήγουν και το ξεροσφύρι ωφελεί το ίδιο.
Επίσης η ίδια μελέτη έδειξε ότι άνθρωποι που δεν έπιναν
στα πρώτα χρόνια της παρακολούθησης, όμως αργότερα
άρχισαν νa πίνουν και να συνηθίσουν τουλάχιστον επί 4
έτη, παίρνοντας 12 γραμμάρια οινόπνευμα ημερησίως, π.χ.
ένα ποτήρι κρασί γεμάτο πάνω-πάνω, τότε και πάλι είχαν
το αγαθό αποτέλεσμα του οινοπνεύματος με λιγότερα
εμφράγματα.
Στις περισσότερες προηγμένες χώρες η χρήση της αλκοόλης
είναι μετά τη νικοτίνη (κάπνισμα) το συχνότερο αίτιο
θανάτου. Το πολύ κρασί 5-1 Ο ποτήρια την ημέρα δηλαδή
μέχρι μέθης πρoδιαθέτει σε πολλές νοσηρές καταστάσεις,
δηλαδή ψυχώσεις, σε τροχαία ατυχήματα, σε εγκλήματα
βίας, ατυχήματα κατά την εργασία (εγώ σε πίνω για καλό
κι εσύ με πας στον τοίχο) και βέβαια η γνωστή μας
κίρρωση του ήπατος και ακόμη η χρόνια παγκρεατίτις. Η
χρόνια παγκρεατίτις είναι δύσκολη αρρώστια. Το μεθύσι
μοιάζει με τη θάλασσα άλλοι την ταξιδεύουν και την
κολυμπούν και άλλοι πάνε στα νερά της να πνιγούν.
Έτσι λοιπόν μέτριες δόσεις αλκοόλης κάνουν καλό παντού.
Σίτος, οίνος και έλαιον είναι ο αιώνιος πυρήνας
διατροφικής φιλοσοφίας της Μεσογείου. Γι’ αυτό εμείς οι
Έλληνες που χρησιμοποιούμε πολύ το λάδι της ελιάς,
έχουμε καλή υγεία και λιγότερα εμφράγματα. Ο Όμηρος στην
Ιλιάδα λέει: ‘Πίνε κρασί και φάε ψωμί για να ‘σαι
τολμηρός στη μάχη’, ‘όποιος τρώει και όποιος πίνει τη
ζωή του όλη δίνει’. Όμηρος στην Ιλιάδα, μετάφραση Νίκου
Καζαντζάκη.
Στα χωριά της Βοιωτίας και της Ρούμελης λένε εγώ χωρίς
ψωμί κάνω, αλλά χωρίς κρασί όχι. Στα παλιά χρόνια
ορισμένοι πίναν κατ’ ευθείαν από την κάνουλα του
βαρελιού.
Ανάλογες συμποτικές συγκεντρώσεις γίνονται και σήμερα με
τα ποτήρια γεμάτα μελίφρονα οίνον. αλλωστε και σήμερα τα
περισσότερα προβλήματα λύνονται στα γεύματα με το κρασί.
Όπλο του Οδυσσέα ακαταμάχητο το κρασί, με τη βοήθειά του
τυφλώνει τον Πολύφημο και αφανίζει τους μνηστήρες. Είναι
η μόνη φορά που υπηρετεί τη δολιότητα. Καμία ομηρική
συνεστίαση δεν γίνεται χωρίς κρασί.
Οι βασικοί παράγοντες για την ποιότητα του κρασιού είναι
το κλίμα, το έδαφος και το αμπέλι. Το κλήμα της αμπέλου
θέλει φροντίδα. Από τη ρώγα του σταφυλιού που θα γίνει
μούστος και τελική κατάληξη το κρασί είναι ένα
εκπληκτικό φαινόμενο σύμφωνα και με το παστέρ γιατί από
70% νερό, σάκχαρα, πηκτικές ουσίες και ιχνοστοιχεία με
τη ζύμωση φτιάχνεται μια μαγική ουσία, το νέκταρ των
αρχαίων. Η οινοποίηση των σταφυλιών είναι πολύ εύθραυστη
και δεν είναι τυχαίο ότι παλιός καθηγητής οινολογίας στο
Μπορντώ ξεκινούσε τις διαλέξεις του με τη φράση Ό
φυσικός προορισμός του κρασιού είναι να γίνει ξύδι και
μάλιστα κακής ποιότητας’.
Το Financial Times αφιέρωσε πριν 10 μήνες άρθρο «το
ελληνικό κρασί». Αν και καταλαμβάνει μόνο το 3% της
παγκόσμιας αγοράς είναι εξαιρετικής ποιότητας, αλλά
υψηλού κόστους παραγωγής λόγω της ύπαρξης μικρών αλλά
εξαιρετικών αμπελώνων ανά την Ελλάδα.
Οι περισσότεροι οινοπαραγωγοί ή κρασάδες είναι άνθρωποι
υψηλής κουλτούρας και καλλιεργούν την άμπελο περισσότερο
από μεράκι και όχι με στόχο το κέρδος όπως οι Μηκυναίοι.
Παράδειγμα ο οραματιστής Γιάννης Μπουτάρης.
Το κρασί από το κεράνυμι (αναμιγνύω) ενώ οίνος συνώνυμο
του αγαπητός. Η αντοχή στο κρασί εκτιμάται ως αρετή του
ήρωα που μπορεί να παίζει με τη φωτιά χωρίς να μεθάει Ο
αρχίλοχος φτιάχνοντας το πιο λυρικό στίχο του… τρέξε
στα κοίλα του καραβιού/ γέμιζε συνέχεια κούπες βαθιές/
γιατί δεν μπορούμε ξεμέθυστοι/ τούτη τη βάρδια να
βγάλουμε. Γεύμα χωρίς κρασί είναι μέρα δίχως ήλιο.
Αργότερα βλέπουμε ότι η λέξη οίνος εναλλάσσεται με κρασί
και απασχολεί τη λογοτεχνία και την ποίηση. Ο Μάρκος
Μουσούρος ο σημαντικότερος Ελληνιστής των χρόνων της
Ιταλικής Αναγέννησης στους στίχους του επανασυνδέει το
αμπέλι με το πνεύμα, την πολιτισμική παράδοση του
αρχαίου κόσμου. Διαχρονικό σύμβολο της Αγροτικής
οικονομίας ξαναγίνεται σύμβολο της Θεάς Ειρήνης που
είναι για τον Αριστοφάνη «των θεών πασών μεγίστη και
φιλαμπελωτάτη». Ό χώρος της ταβέρνας και η παρηγοριά του
κρασιού θα γνωρίσουν εξαιρετική επίδοση στη μεσοπολεμική
μας λογοτεχνία. Είναι πολλοί αυτοί που μιλούν για σχολή
της φιλολογικής ταβέρνας και μερικοί που αντιδρούν στη
λογοτεχνία των υπογείων. Η ταβέρνα είναι ξεχωριστό
πράγμα είχε πει ο αφοσιωμένος θαμώνας Λάμπρος Πορφύρας,
και ακόμη πολλοί άλλοι ανάμεσά τους ο Βάρναλης,
Μυρτιώτισσα, Λαπαθιώτης, Καρυωτάκης. Μετά δύο δεκαετίες
κατάχρησης ποιητικής οινοποσίας οδηγεί σε αδιέξοδο
προσφέροντας την ψευδαίσθηση της φυγής και των τεχνητών
παραδείσων, το γλυκό δηλητήριο του Milton, με
χρονογράφημα του Ξενόπουλου να λέει ότι η ταβέρνα όπως
κατάντησε είναι εχθρός της λογοτεχνίας μας. Στο ίδιο
όμως χρονογράφημα παραδέχεται ότι στην ταβέρνα γράφονται
και «Αριστουργήματα».
Σ τις αρχές του 20ου αιώνα ο Διόνυσος επαναπατρίζεται με
τα διαπιστευτήρια του Γερμανού φιλοσόφου και η
διονυσιακή μέθη αναδεικνύεται σε πρωταρχική πηγή της
καλλιτεχνικής δημιουργίας. 1901 ο Γιάννης Καμβύσης
μεταφράζει το Διονυσιακό διθύραμβο του Νίτσε. Στην
πορεία των αιώνων οι ποιητές μας πίνουν από τις άφθονες
ποικιλίες των ελληνικών κρασιών και πίνουν εξίσου
κόκκινα και άσπρα κρασιά. Ο Νίκος Καββαδίας θαυμάζει το
κρασί της Σαντορίνης, ο Παλαμάς, ο Καβάφης, ο Καρυωτάκης
και πολλοί άλλοι προτιμούν το Σαμιώτικο, γιατί το κρασί
γλυκαίνει το νου.
Κάθε σπίτι των χωριών μας θρέφει και κορίτσι αφράτο.
Κάθε αμπέλι των νησιών μας βγάζει και κρασί μοσχάτο. Το
επίθετο της θάλασσας προσδιορίζει πολλά σημαντικά
πράγματα στην ελληνική ποίηση «κρασάτα φιλιά» «κρασάτο
χρώμα», για το Σικελιανό (κρασάτα μάτια» για τον Φιλήρα.
Μόνο τα χρόνια του Μεσαίωνα κράτησαν το Διόνυσο
αιχμάλωτο στα παλάτια του Αδη.
Από τρελό και μεθυστή μαθαίνεις την αλήθεια. Επίσης, η
παροιμία και από την επικινδυνότητα του μεθύστου ο
οποίος συγκρίνεται με τον τρελό. Ο. τρελός είδε τον
μεθυσμένο και φοβήθηκε. Αυτά αποδίδονται στο νεοέλληνα
λαογράφο Μιχαήλ Ψελλό. Οι lουδαίοι θεωρούσαν τους
Αποστόλους μεθυσμένους.
Ο Διονύσιος Σολωμός είναι γνωστό ότι έπινε και αγαπούσε
ιδιαίτερα τον λευκόν οίνον Ζακύνθου, ιδιαίτερα σ’ ένα
ποίημα που αναφέρεται στο θάνατο Λόρδο Μπάιρον το 1924,
η ωδή του αποδίδει στο κρασί απόκρυφες ιδιότητες.
Η συμμετοχή του κρασιού στη λογοτεχνική δημιουργία και η
σχέση του με την ποιητική έμπνευση είναι κοινός τόπος
που προσυπογράφει και ο Σικελιανός λέγοντας ότι η
άμπελος και το κρασί ενώνει το νέο ελληνισμό με τον
αρχαίο κόσμο.
Θα μπορούσε πολλά να πει κανείς για το κρασί. Η
μυθολογία λέει ότι ο Μέγας Αλέξανδρος είχε επισκεφτεί το
Δαρείο και τους σατράπες του, συντρώγει και συνπίνει
μαζί τους, τους ξεγελά στην οινοποσία με τεχνάσματα
κρύβοντας τις κούπες κρασιού και όταν αναγνωρίζεται τους
νικά και ξεφεύγει. Όλα ξεκινούν από ένα τραπέζι και τις
συζητήσεις που ακολουθούσαν. Θα μπορούσε κανείς να πει
ότι το κρασί γέννησε το θέατρο και καλλιέργησε τη
φιλοσοφία, τη λογοτεχνία και την τέχνη. Είναι γνωστό ότι
στην Ιβηρική Χερσόνησο την υπογραφή σαυνθηκών την έκαναν
με ένα ποτήρι κρασί μαδέρα. Στο βιβλίο Οίνος και Αίνος
του Δημ. Χατζηνικολάου που σε ταξιδεύει από τον όμηρο
που ήθελε τη θάλασσα οίνοπα πόντου (κρασένια θάλασσα)
έως το κεφαλλονίτικο να ‘ταν η θάλασσα κρασί.
Ο Σωκράτης ήταν ασυναγώνιστος πότης αλλά δε μεθούσε ποτέ
το έπινε νερωμένο.
Ο γνωστός για την παιδεία του και την πλούσια βιβλιοθήκη
Δράκος Σούτσος συνοψίζει την αρχαία ελληνική παράδοση
των ύμνων στο ευεργετήματα του κρασιού. Στους στίχους
του εγκωμίου το κρασί με μέτρο χαρίζει πλούτο, εξουσία,
δύναμη, ανδρεία, ερωτική χαρά, γαλήνη συνειδήσεως,
αίσθηση δικαίου, σωφροσύνη και όλες τις ανθρώπινες
αρετές. Το κρασί, το κρασί κάμνει την καρδιά χρυσή.
Γεύμα χωρίς κρασί είναι σαν γάμος χωρίς χορό του Ησαία.
Το κρασί, όπως πίστευαν ο Αλκαίος και ο Αισχύλος, είναι
ο καθρέπτης του νoυ της καρδιάς και της Αλήθειας.
Αποκαλύπτει τον πραγματικό χαρακτήρα του ανθρώπου και
λύνει τη γλώσσα μας. «Βασιλεύς οίνος έδειξε φύσιν». Δεν
είναι παράδοξο ότι το κρασί και η Αλήθεια συνδέονται από
παλιά μεταξύ τους με παροιμιακές εκφράσεις – in νίνο
veritas (17ος – 180ς αιώνας). Και όπώς το βλέπει ο φίλος
μας ο Κυρ.
Από το περιοδικό του ΙΣΑρκαδίας Αρκάδων Υγεία τεύχος 7
